مدیریت؟؟!!

تعریف:

تاکنون تعاریف متعددی برای مدیریت ارائه شده است برخی از مهمترین تعاریفی که ارائه شده به قرار زیر است:

. هنر انجام امور به وسیله دیگران

. فرآیندی که طی آن تصمیم گیری در سازمانها صورت می پذیرد

. انجام وظایف برنامه ریزی،سازماندهی،رهبری،هماهنگی و کنترل

.علم و هنر هماهنگی کوشش ها و مساعی اعضای سازمان و استفاده از منابع برای نیل به اهداف سازمانی

. بازی کردن نقش رهبر،منبع اطلاعاتی،تصمیم گیرنده و روابط برای اعضای سازمان

مدیریت از دیدگاه کارکردی شامل وظایفی هم چون برنامه ریزی،تصمیم گیری،سازماندهی ،نو آوری،هماهنگی،ارتباطات،رهبری ،انگیزش و کنترل می گردد.این نوع تعاریف از مدیریت اگرچه با کمی و کاستی یا فزونی هایی در واژه های بیان کننده ی وظایف روبه رو است اما به نظر روان تر از تعریفی است که می کوشند مدیریت را محصور به یک ویژگی خاص نمایند و با ارزش فلسفی خاصی به مفهوم بیفزایند ؛با این حال تعاریف متعدد از مدیریت با توجه به کارکردهای آن از سوی محققانی چون فایول و یا کیولیگ دارای تفاوت هایی است که به سادگی نمی توان از آنها گذر کرد آنچه واضح است علم مدیریت هنوز نتوانسته است تعریف خود را مدیریت کند.

تعریف ذیل،مفاهیم کلیدی مدیریت را  در بردارد:

مدیریت یک فرایند است.

مفهوم نهفته مدیریت،هدایت تشکیلات انسانی است.

مدیریت موثر،تصمیم های موثری می گیرد و به نتایج مطلوبی دست می یابد.

مدیریت کار را به تخصیص و مصرف مدبرانه میگویند.

مدیریت به فعالیت های هدف دار تمرکز دارد.

سیر اندیشه های مدیریتی

اندیشه های نخستین مدیریتی

تمام مسائل مدیریتی مطرح از ابتدای تاریخ بشر تا سال1880در این قسمت طبقه بندی می شوند ،مسائلی نظیر سیستم های اداری و مدیریتی سومری ها،مصری ها،ایرانیان باستان و مواردی نظیر ساخت اهرام ثلاثه مصر و ساخت دیوار چین در این حوزه طبقه بندی می شوند.

مکتب کلاسیک

این تئوری ها از سال1880تا1920شروع شدند و به 3دسته ی کلی تقسیم می شوند:

1- مکتب مدیریت علمی فردریک تیلور

2- مکتب مدیریت اداری(اصول گرایان)هنری فایول

3- نظریه های بروکراسی آرمانی ماکس وبد

محوریت بحث نظریه های مدیریت کلاسیک دستیابی به حداکثر کارایی در سازمان می باشند. کلاسیک ها به سازمان رسمی توجه داشتند و وجود سازمان غیر رسمی را مضر می دانستند .دیدگاه های کلاسیک شامل یک نگرش صرفاُ مکانیکی به سازمان و افراد بوده است کلاسیک ها انسان را همردیف با سایر عناصر تولیدی می دانستند و برای آن هویت مستقل قائل نبودند.

مکتب نئوکلاسیک(روابط انسانی)

در سال 1920 تا 1950 در حالی که غرب رکود اقتصادی را تجربه می کرد، برخی از دانشمندان علوم اجتماعی به رهبری التون مایو مطالعاتی را درباره چگونگی  واکنش کارنان به میزان تولید در صورت تغییر شرایط کاری،طراحی شغل و محرک های مدیری آغاز کردند.بخش اعظم این مطالعات در یکی از واحدهای شرکت وسترن الکتریک در شهر هاثورن صورت گرفت که بعد ها به مطالعات هاثورن مشهور شد.نئوکلاسیک ها بر جنبه های انسانی مدیریت تاکیدمی کردند طرفداران این روش معتقد بودند که مدیریت باید توجه خود را به  افراد متمرکز کند به بیان دیگر متغییرهای اجتماعی را موثرتر از متغییرهای فیزیکی می دانستند عمده فعالیت هایی که در این دوره انجام شد به دو دسته ی زیر تقسیم می شود:

. مطالعات هاثورن

. نگرش رفتاری(مدیریت)که بر این مبنا استوار بود که مدیرانی که روابط انسانی خوبی در محیط کار برقرار می کنند می توانند به بهره وری دست یابند به علاوه جنبش روابط انسانی مرحله ای را ایجاد کرد که تکامل یافته ی آن امروز به عنوان رشته ی رفتار سازمانی یعنی مطالعه ی افراد و گروه ها در سازمان مطرح است

مکتب سیستم های اجتماعی

نگرش سیستمی که تقریبا از دهه1950 در مدیریت مرسوم شد.طرفداران این نظریه معتقدند نگرش سیستمی بهترین طریق برای وحدت بخشیدن به مفاهیم و نظریه های  مدیریت و دستیابی به نظریه ای جامع است مکتب سیستم های اجتماعی باعث شد که مطالعه ی مسائل سازمان ها به  صورت چند بعدی شود و نیز باعث پیدایش و تکامل تئوری  سیستم ها شد

مکتب اقتضایی

مکتب اقتضایی(رهیافت اقتضایی)(1960تا کنون)این مکتب با عناوین دیگری چون موقعیت گرایی،محیط گرایی،شرایط گرایی،آمده است این مکتب بیشترطرز فکری درباره سازمان،مدیریت و پدیده هاست به این موضوع اشاره دارد که در شرایط گوناگون و بسته به اقتضائات زمانی ،مکانی و موقعیتی است که می توان درباره ی یک موضوع اظهار نظر کرد.

به عبارتی درحالیکه اندیشمندان مکاتب کلاسیک و نئوکلاسیک به اصول جهان شمول و همیشگی باور داشتند و راهکارهای ارائه شده توسط خودشان رابرای همه شرایط مناسب می دانستند در مکتب اقتضایی چیزی به نام بهترین وجود ندارد ،بلکه این اقتضائات است که نشان می دهد"در آن موردخاص"چه چیزی بهترین است.برای مثال در حالیکه در بعضی از شرایط مدیریت مکانیکی برای سازمان راهگشا و مفید است ممکن است با بقیه شرایط به سبک دیگری از مدیریت(مدیریت ارگانیک)احتیاج باشد.

مکتب نورگرایی

در مطالعات مدیریت امروز بسیاری از نظریه ها از ترکیب تئوری های کلاسیک ها و نئوکلاسیک ها شکل گرفته است.

پیروان جدید جنبش مدیریت علمی به تصمیم گیری های علمی،به کارگیری رایانه و ابزارهای تصمیم گیری تاکید دارند.

گروه نظریه پردازان امروزی روابط انسانی،از بهبود و بازسازی سازمان صحبت می کنند و جای اصول گرایان را کسانی گرفته اند که معتقدند قبل از آنکه بتوان به اصولی پایبند شد لازم است مدیران زیادی را به طور عملی مورد مطالعه قرار داد،نظریات این دوره را می توان به دسته های زیر تقسیم کرد:

. نگرش کلی مدیریت،که هدفش کاربرد روش علمی برای حل مسائل فنی در سطح وسیع است مدیریت کمی سرشاخه ی اصلی دارد:

علم مدیریت و تحقیق در عملیات،مدیریت عملیاتی و سیستم های اطلاعاتی مدیریت

. نگرش اقتضایی،اساس این نگرش که به آن نگرش موقعیتی نیز گفته می شود براین استوار است که یک الگوی مدیریت برای همه موقعیت ها به عنوان بهترین راه وجودندارد .وظیفه مدیر این است که تعیین کند چه روشی در چه موقعیت خاصی تحت چه شرایط ویژه ای  و در چه زمان بخصوصی بهترین زمینه را برای نیل به اهداف مدیریت فراهم می کند.

. جنبش جدید روابط انسانی،در طول بیست سال گذشته نظریه های دیگری در مدیریت معاصر با نگرش روابط انسانی پدید آمده است که از این قبیل نظریه ها می توان به نظریه Z اشاره کرد.

وظایف مدیریت

پیتر دراکر،وظیفه مدیران را بازاریابی و نوآوری می داند.در عین حال،متون جدیدتر عمده وظایف مدیران را برنامه ریزی سازماندهی ،رهبری ،استخدام و کنترل می دانند.برخی از منابع،استخدام را از فهرست فوق حذف کرده اند و برخی نیز هماهنگی را جایگزین آن نموده اند.

برنامه ریزی

برنامه ریزی یا طرح ریزی یعنی اندیشیدن از پیش،متخصصین از زوایای متعدد برای برنامه ریزی تعاریف متعددی ارائه کرده اند که برخی از آنها از این قرار است:

. تعیین هدف،یافتن و ساختن راه وصول به آن

. تصمیم گیری در مورد اینکه چه کارهایی باید انجام گیرد.

. تجسم و طراحی وضعیت مطلوب در آینده و یافتن و ساختن راه ها و وسایلی که رسیدن به آن را  فراهم کند.

. طراحی عملیاتی که شیئی یا موضوعی را بر مبنای شیوه ای که از پیش تعریف شده،تغییر بدهد.

سازماندهی

سازماندهی فرایندی است که طی آن تقسیم کارمیان افراد و گروه های کاری و هماهنگی میان آنان به منظور کسب اهداف صورت می گیرد.

انگیزش

رهبری یا هدایت یعنی تلاش مدیر برای ایجاد انگیزه و رغبت زیردستان جهت دست یافتن به اهداف سازمان

ارزیابی

کنترل،تلاش منظمی است در جهت رسیدن به اهداف استاندارد،طراحی سیستم بازخورد اطلاعات،مقایسه اجزای واقعی با استانداردهای از پیش تعیین شده و سرانجام تعیین انحراف احتمالی و سنجش ارزش آنها بر روند اجرایی که دربرگیرنده ی حداکثر کارایی است.

سطوح مدیریت

مدیریت در سازمانهای بزرگ معمولا از سه سطح برخوردار است:

1- مدیریت عملیاتی(سرپرستی)

2- مدیریت میانی

3- مدیریت عالی

مدیریت عملیاتی

برنامه عملیاتی نوعی برنامه تفصیلی و کوتاه مدت است که موجب مراجعه کمتر زیردستان به مدیران جهت کسب تکلیف و همچنین کم کردن مراجعه ی مدیران به کارکنان جهت نظارت برعملکرد آنان می باشد.مدیران رده عملیاتی بیشتر وقتشان را با زیردستان،مقداری از آن را با همکاران و اندک زمانی را با مافوقها یا خارج از سازمان می گذرانند.

مدیریت میانی

مدیران میانی به طور مستقیم به مدیران رده بالا گزارش می دهند کارشان مدیریت بر سرپرستان است و نقش حلقه واسط رامیان مدیریت عالی و مدیران عملیاتی به عهده دارند. بیشتر وقت مدیران میانی به تحلیل داده ها،آماده کردن اطلاعات برای تصمیم گیری،تبدیل تصمیم های مدیریت به پروژه های معین برای سرپرستان و جهت دادن به نتایج کار مدیران عملیاتی اختصاص می یابد.

مدیریت عالی

استراتژیها و خطمشی های سازمانی توسط رئیس سازمان،مدیر کل و معاونین تدوین می گردند.مدیری که در نقش های عملیاتی و میانی بوده می تواند به مدیریت عالی راه یابد.بخش اعظم کار مدیران عالی از نظر پویایی و مشغله نظیر کار مدیران عملیاتی می باشد.تصمیمات استراتژیک،جامع و بلند مدت دراین سطح انجام می گیرد.

شاخه های مدیریت

. مدیریت دولتی

. مدیریت صنعتی

. مدیریت بازرگانی

. مدیریت شهری

. مدیریت استراتژیک

. مدیریت منابع انسانی

. مدیریت ریسک

. مدیریت بحران

. مدیریت آموزشی

. مدیریت کارآفرینی

. مدیریت کسب و کارهای کوچک

. مدیریت هتلداری و جهانگردی

. مدیریت گمرکی

. مدیریت کیفیت

. مدیریت تکنولوژی

. مدیریت تحقیقات و فناوری

. مدیریت عملیاتی(علوم مدیریت)

رشته های دانشگاهی مدیریت

.MBA 

. مدیریت صنعتی

. مدیریت بازرگانی

. مدیریت دولتی

. مدیریت جهانگردی

. مدیریت اجرایی

. مدیریت کارآفرینی

. مدیریت فناوری اطلاعات آموزشی

. مدیریت دارائیهای فیزیکی

. مدیریت شهری

زیرشاخه ها:

. مدیریت استراتژیک

. مدیریت بازاریابی

. مدیریت تولید

. مدیریت مالی

. مدیریت منابع انسانی

. مدیریت تکنولوژی

. مدیریت پروژه

. مدیریت ریسک